W tym roku obchodzimy 76. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, wielkiego aczkolwiek ostatniego wielkiego zrywu niepodległościowego narodu polskiego w walce z niemieckim okupantem. Powstanie to jak pamiętamy zostało niestety przegrane lecz dowiodło wielkiej odwagi i determinacji Podziemnego Państwa Polskiego, żołnierzy Armii Krajowej oraz cywilnej ludności Warszawy w czasie II Wojny Światowej.
Ostatni etap istnienia Polskiego Państwa Podziemnego oraz Powstania z 1944 roku łączą się z historią naszego miasta. Chociaż fakty te nie są powszechnie znane, dlatego tym bardziej należy wspomnieć fakt związku historii naszego miasta z Powstaniem Warszawskim oraz okresem tuż po nim.
Po klęsce powstania Warszawskiego w październiku 1944 roku oraz po zbombardowaniu polskiej stolicy to właśnie Częstochowa pełniła nieoficjalną funkcję wojennej stolicy II Rzeczypospolitej. Od października 1944 roku do stycznia 1945 roku miasto było miejscem gdzie znajdował się sztab Komendy Głównej Armii Krajowej. Lokal ostatniego komendanta AK, gen. Leopolda Okulickiego mieścił się w budynku przy ulicy 7 kamienic pod numerem 21.w bliskiej odległości od klasztoru na Jasnej Górze.
Mieszkańcy Częstochowy w istotny sposób zaangażowali się w pomoc militarną walczącej Warszawie. Tuż po upadku postania to właśnie nasze miasto podjęło szereg działań o charakterze humanitarnym. Mieszkańcy tworząc biura, organizacje czy instytucje o charakterze charytatywnym nieśli pomoc poszkodowanym mieszkańcom stolicy. Do Częstochowy docierały zarówno osoby indywidualne, ocaleni z powstania, ludność pochodzenia żydowskiego, a także uciekinierzy z obozów przejściowych Burmistrz ówczesnej Częstochowy Stanisław Rybicki zdecydował przygotować dla rannych powstańców dwa szpitale. Całą Ludność, która została wysiedlona ze stolicy kierowano także do okolicznych miejscowości. Łącznie liczbę mieszkańców Warszawy osiedlonych w Częstochowie oszacowano na ok. 15.000–20.000 ludzi. Tu także funkcjonował największy uniwersytet ,,podziemny” stworzony przez kadrę naukową Uniwersytetu Warszawskiego, Poznańskiego, SGH, SGGW, Akademii Medycznej w Warszawie oraz Wilnie
Częstochowa jak mało które polskie miasto odegrało ważną i symboliczną rolę w okresie II Wojny Światowej oraz końca II Rzeczypospolitej. To właśnie tu gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej w dniu 19.01.1945 roku, natomiast już 16 stycznia 1945 roku Częstochowa została zajęta przez wojska radzieckie. W obliczu trwającej nadal wojny i okupacji Częstochowa oraz Częstochowianie wykazali się olbrzymim patriotyzmem. Stanęli bez wątpienia na wysokości zadania w tej trudnej i ciężkiej sytuacji zarówno dla samych Warszawiaków ale również dla całego kraju. Po upadku Postania Warszawskiego oraz po rozwiązaniu Armii Krajowej wielu mieszkańców stolicy Polski na długie lata związało swoje powojenne losy z naszym miastem.
autor: Mateusz Musiał/ foto: Marcin Biś
